Iedere woningcorporatie in Nederland is druk met één van de grootste volkshuisvestelijke opgaven ooit: het verduurzamen van hun woningvoorraad met als einddoel CO2 neutraal wonen in 2050. Een opgave waarbij we de betaalbaarheid én woonkwaliteit voor de doelgroepen met de kleinere portemonnee niet uit het oog mogen verliezen. Met behulp van routekaarten wordt op strategisch niveau hard gewerkt aan deze opgave. Zo ook door Casade uit Waalwijk: zij hebben een routekaart opgezet, die is gebaseerd op een ordening van de woningvoorraad in zes groepen naar type en bouwperiode. Maar deze kaart gaat uit van gemiddelde woningen met gemiddelde eigenschappen en gemiddelde (energetische) kwaliteiten. Dit is weliswaar voldoende om op woninggroepniveau inzicht te krijgen in het benodigde budget. Maar dit kan niet 1-op-1 worden ingezet om te sturen op een specifiek complex of de verduurzamingsopgave in de tijd. Want de gemiddelde woning bestaat in werkelijkheid helemaal niet. Samen met BouwhulpGroep en Innax heeft Casade een verfijning van de routekaart gemaakt, waarbij niet de woning maar de component centraal is komen te staan.
 
Door de component centraal te stellen, kan de verfijning van een routekaart worden ingezet op het schaalniveau tussen woninggroep en complex. Met een component kunnen de ingreep en de bijbehorende kosten worden bepaald om vervolgens aan te geven waar en wanneer dit voorkomt. We zijn daarom binnen een woninggroep op zoek gegaan naar overeenkomsten op het niveau van de component (dak, gevel, vloer en installaties). We noemen dit componentfamilies. Deze worden gebaseerd op verschijningsvorm en aanwezige kwaliteiten. Deze manier van ordenen maakt duidelijk welke (onderdelen van) woningen vergelijkbaar zijn, zodat op het niveau van de component een herhaalbare aanpak kan worden ontwikkeld en toegepast. De ordening maakt ook duidelijk in welke omvang een bepaalde componentfamilie voorkomt. Met deze informatie is per componentfamilie de uitgangssituatie voor verduurzaming vastgelegd, om deze vervolgens te concretiseren in omvang (aantallen), programma (maatregelen), moment (tijd) en budget (geld). Bovenstaande werkwijze heeft geleid tot een verfijning van de huidige routekaart. Hiermee heeft Casade een verbeterd instrument in handen, waarmee met meer zekerheid is te sturen op de verduurzamingsopgave in de tijd.
 
Lees ook ons eerdere nieuwsbericht:
https://www.bouwhulp.nl/actueel/tussen-wens-en-werkelijkheid

De renovatie van de gehele Helmondse Leonardusbuurt begint vorm te krijgen. Als architect en adviseur ondersteunen wij Volksbelang ondertussen al meer dan een jaar bij het uitwerken van de duurzame plannen voor de buurt om er samen met de bewoners het tuindorp-karakter weer terug te brengen. Waar eerst werd gestuurd op sloop/nieuwbouw is er nu na aanvullende onderzoeken vastgesteld dat er gerenoveerd kan worden. Als eerste staan de buurtkamer ’t Huukske en de aangrenzende woningen op de planning. Jansen Huybregts is hier al volop bezig met de uitvoering bij het monumentale pand. Wij hebben met het ontwerp getracht de kenmerkende architectuur, die onder een groot aantal onderhoudslagen verstopt ligt, weer terug te brengen. Met behulp van de ontwikkelde menukaart en beoogde bouwstromen zal de komende jaren samen met de bewoners gebouwd worden aan een groene en leefbare buurt.
 
Ook de rest van de Leonardusbuurt komt de komende jaren aan de beurt. Samen met de bewoners wordt hiervoor een gedegen renovatieplan gemaakt. Buro Lubbers is tegelijkertijd bezig met het ontwerp voor de inrichting van de groene straten en pleinen. De bewoners van de buurt en betrokken professionals hebben eind vorig jaar een doosje chocolade gekregen met het ontwerp van ’t Huukske erop om de start van de werkzaamheden te vieren. Waar er in vele buurten nog gezocht wordt naar een passende verduurzamingsstrategie weten ze er in Helmond wél chocolade van te maken!

Europa heeft zich op de klimaattop in Glasgow dit jaar uitgesproken om voor 2030 de energieprestaties van gebouwen te verbeteren en de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Aangezien 90% van de huidige bebouwing in 2050 er nog steeds zal staan, is  renovatie de sleutel tot het halen van deze doelstellingen. We werken al een langere tijd mee aan verschillende Europese projecten die bedoeld zijn om de verduurzaming van de particuliere woningvoorraad te versnellen. In oktober vond de feestelijke afsluiting van TripleA-Reno plaats, terwijl Save the Homes en Re-Modulees nu op volle toeren bezig zijn.
 
De afgelopen jaren zijn er veel lessen geleerd in het H2020 programma over ‘hoe’ met bewoners tot verduurzaming te komen. Re-Modulees moet ervoor zorgen dat de resultaten van vorige Europese projecten daadwerkelijk worden gaan toegepast. Dit om zo ingrijpende renovaties eenvoudiger, sneller en aantrekkelijker te maken voor belanghebbenden.
 
In 7 geselecteerde steden uit verschillende landen worden renovatie hubs opgezet om de eerdere resultaten te gebruiken en dilemma’s op financieel, technisch en maatschappelijk vlak weg te nemen. Op dit moment werken we voor de Nederlandse hub aan de Re-Modulees website, waar dit aanbod wordt ontsloten. Samen met de Nederlandse partners hebben we een menukaart opgesteld met verschillende diensten en producten die ter ondersteuning worden aangeboden aan opdrachtgevers om projecten van start tot finish goed te begeleiden. In januari starten we met het benaderen van potentiële opdrachtgevers om ontbrekende kennis te delen daar waar opdrachtgevers vastlopen en zo hun werkproces te optimaliseren.
 
Wilt u meer weten over Re-Modulees of de menukaart ontvangen, neem dan contact op met m.savelsberg@bouwhulp.nl!

BouwhulpGroep helpt gemeente De Bilt de verduurzaming van particuliere woningen aan te jagen met de Ikwoon webapp. Met deze applicatie kunnen de inwoners van de gemeente nog tot en met 31 december een plan maken voor hun eigen woning én woonwensen. Tijdens deze campagne zijn bewoners via verschillende wegen geactiveerd om de app te gebruiken. Zo is er een Webinar georganiseerd tijdens de Week van de Duurzaamheid, hebben er verschillende banners gestaan door de gemeente en is er een online marketingcampagne met een aantal video’s en artikelen opgezet om het gebruik van de app te promoten. Bent u nieuwsgierig naar deze video’s zie: https://jouwhuisslimmer.nl/de-bilt.
 
De beste route voor het verduurzamen van woningen met bewoners is plaats te nemen aan ieders keukentafel. Probleem alleen is dat we niet de tijd, de mensen en het geld hebben om dit te organiseren. Gelukkig beschikt iedereen over een mobiele telefoon waarmee we dit keukentafel gesprek eenvoudiger kunnen organiseren, op het moment dat het jou uitkomt. Ikwoon is een webapplicatie die woningbezitters helpt om interessante verduurzamingsmogelijkheden die passen bij hun woning en woonsituatie te laten zien. In deze app krijg je na het invullen van een aantal vragen over je woning en woonwensen direct te zien wat de slimste, snelste en goedkoopste oplossingen zijn om jouw woning te verduurzamen.  Daarnaast speel je met Ikwoon in op je eigen woonwensen. Wil je bijvoorbeeld een extra slaapkamer op zolder maken? Of wil je juist graag gelijkvloers gaan wonen? Dit zijn voorbeelden van mooie momenten om ook direct je woning te verduurzamen. Zo woon je in één keer comfortabeler én duurzamer! Ikwoon is nog tot 31 december beschikbaar voor alle inwoners van gemeente De Bilt. Heb jij ook interesse in onze Ikwoon webapp of wil je graag eens van gedachten wisselen wat we voor jouw gemeente kunnen betekenen? Neem dan contact op via info@ikwoon.io. 
​

Het klimaat verandert. Als we de gevolgen hiervan willen beperken, moet de uitstoot van broeikasgassen omlaag. In de regio Drechtsteden werkt Sliedrecht daarom samen met andere gemeenten aan de energietransitie. De Drechtsteden doen dit echter niet alleen. Door slim de krachten te bundelen bereiken ze meer resultaat. Eén van de resultaten is de Tuinfluiterflat in Sliedrecht, waar samen met woningcorporatie Tablis Wonen en de plaatselijke Huis Vuil Centrale het gegebruik van restwarmte wordt verwezenlijkt. Met een collectief warmtenet wordt ongebruikte energie beschikbaar gemaakt voor het verwarmen van woningen en warm tapwater. Samen met de bewoners van deze flat is het zo gelukt om duurzamer te wonen in Sliedrecht.
 
Inmiddels zijn de werkzaamheden voor de verduurzaming van verschillende galerijwoningen in de Vogelbuurt volop aan de gang. Bij deze complexen worden onderhoudswerkzaamheden, verfraaiing van het gevelbeeld, verbeteren van de technische staat en comfort in de woning in combinatie met de aansluiting op het warmtenet gerealiseerd. Voor de galerijflat aan de Tuinfluiterstraat heeft BouwhulpGroep vooraf een quickscan uitgevoerd waarin verschillende scenario’s zijn onderzocht en deze integraal afgewogen, met als resultaat een duurzaam renovatieplan. Met trots kunnen wij melden dat deze galerijwoningen per november voor zowel verwarming als warmtapwater zijn aangesloten op het warmtenet. Een stap dichterbij de ambitie om binnen 5 jaar 2.000 woningen te verduurzamen en op het warmtenet aan laten sluiten is gezet. Binnenkort volgt meer nieuws over de voortgang in de omliggende complexen.

Stichting Woningbelang uit Valkenswaard is voornemens om samen met Woningstichting De Zaligheden uit Eersel ruim 400 woningen in Bergeijk en Luyksgestel over te nemen van de huidige verhuurder Vestia. Alhoewel de verkoop nog niet definitief is, lijkt het erop dat de overname dichtbij is (zie deze link van Omroep Brabant). Aan de overname is een lang traject vooraf gegaan, waaraan BouwhulpGroep een belangrijke bijdrage heeft mogen leveren. In opdracht van Woningbelang is de huidige onderhoudsstaat van de woningen in kaart gebracht door enkele dominante typen in het werkveld te beoordelen. En zijn de huidige meerjaren onderhoudsbegrotingen getoetst op marktconformiteit. De uitkomsten hiervan zijn meegenomen in de taxatiebepaling van de ter overname aangeboden woningen.
 
De 446 woningen zijn gelegen in Bergeijk en Luyksgestel en verdeeld over 61 complexen. Het betreffen 393 eengezins- en 53 meergezinswoningen met bouwjaren variërend tussen 1953 en 2007. Oftewel: een omvangrijke en gedifferentieerde opgave. Om deze complex voor complex te benaderen zou een zeer tijdrovend onderzoek nodig zijn. BouwhulpGroep heeft er daarom voor gekozen om de opgave te vereenvoudigen tot een aantal referenties, welke voldoende indruk moeten geven voor het totaal. Met dit ‘referentie denken’ is op een slimme manier de opgave geordend en dit heeft voor Woningbelang voldoende inzicht gegeven in de huidige onderhoudskwaliteit van de woningen en de te verwachten onderhoudskosten tijdens de resterende exploitatieduur. 
​

Regelmatig krijgt BouwhulpGroep uiteenlopende ontwerpvraagstukken binnen eenzelfde project, waarbij vaak ook nog eens haast geboden is. Wij kregen de uitdaging om aanvullende ontwerpstudies te doen over de verschillende extra mogelijkheden van een eerder uitgewerkt scenario uit een programmastudie. Het leveren van integraal onderbouwde ontwerpen in een korte tijd is voor het architectenteam van BouwhulpGroep geen onbekend terrein. Met een aantal interne ontwerpsessies is dit aanvullende plan vormgegeven en uitgewerkt.
 
Verschillende deelonderzoeken over gevelbeeld, gemeenschappelijke inpassing en plattegrondvoorstellen zijn binnen het ontwerpteam verdeeld. Na een korte briefing over de toekomstscenario’s en de uitgangspunten van de deelonderzoeken zijn we in de opgaves gedoken. In een tweede sessie zijn de concepten en schetsen aan elkaar gepresenteerd en zijn verbanden tussen de ontwerpen van de deelonderzoeken gelegd en besproken. Door de diversiteit aan expertises van de teamleden zijn de gepresenteerde ontwerpen vanuit verschillende invalshoeken belicht en becommentarieerd. Na deze sessie zijn de ontwerpen individueel verder uitgewerkt.
 
Na terugkoppeling naar de opdrachtgever zijn de consequenties in ruimte, beeld, maatregelen en prijs samengebracht tot één plan. Het resultaat van dit creatieve proces is het verschaffen van inzicht in de potentie van een toekomstscenario, zodat er door de opdrachtgever een weloverwogen besluit genomen kan worden. Wel zo slim en wel zo snel met een breed gedragen resultaat! 

Halverwege oktober vond de laatste consortiummeeting van TripleA-Reno plaats in Venetië! Ter gelegenheid van de afsluiting van het project was er op de Architectuur Biënnale een ruimte afgehuurd om het project te presenteren aan aanwezigen. Ook omdat we hier elkaar weer voor het eerst sinds twee jaar fysiek spraken, zorgde dit voor een mooie afsluiting van het project.
 
TripleA-Reno is een Europees onderzoeksproject waarin we met de verschillende partners niet alleen kennis hebben gedeeld, maar ook gekoppeld zodat grondige renovaties aantrekkelijk, aanvaardbaar en betaalbaar voor de consumenten en eindgebruikers worden gemaakt. Inmiddels weet ook Europa onze inzet en enthousiasme te waarderen met de nominatie voor een EU Sustainable Energy Award (EUSEW) 2021 in de categorie “engagement”.
 
Binnen TripleA-Reno zijn online tools ontwikkeld om deze grondige renovaties voor particuliere woningeigenaren gemakkelijker te maken (bijvoorbeeld Sensi en de ’30 seconden toets). Deze tools zullen worden ingezet in verschillende andere Europese onderzoeksprojecten, zoals Save the Homes en Re-Modulees, zodat ze meteen getest kunnen worden in de praktijk om de lessen te leren voor het opschalen naar 1.000 woningen per dag.
 
Bent u geïnteresseerd in waar we de afgelopen paar jaar mee bezig zijn geweest? Stuur een mail naar m.savelsberg@bouwhulp.nl voor meer informatie!

Bekijk ook deze links eens:
TripleA-Reno: https://triplea-reno.eu/
Youtube: https://www.youtube.com/channel/UCr4h5FvJ6qUqus76JVNqB1Q
Save the Homes: https://savethehomes.org/
Re-Modulees: https://re-modulees.eu/
Sensi: https://www.bouwhulp.nl/actueel/sensis-doen-de-ronde-bij-woningcorporaties
'30 seconden: www.alliantieplus.com

In 2020 is Woonconcept uit Meppel met de vraag gekomen om samen met BouwhulpGroep de mogelijkheden voor componentgewijs renoveren te onderzoeken. Met als doel om tot een complex- en projectoverstijgende aanpak te komen, passend binnen het duurzaamheidsprogramma van de corporatie. De centrale opgave binnen dit onderzoek is het samenstellen van de ‘Woonconcept Renovatiebox’, een koffer gevuld met meerdere menukaarten met daarop verduurzamingsconcepten op componentniveau. Duurzame en betaalbare concepten die herhaalbaar zijn en in verschillende werkstromen kunnen worden toegepast.
 
Om tot dit resultaat te komen hebben we eerst middels een portfoliostudie de woningvoorraad van Woonconcept geanalyseerd en een gedeelte ervan geordend naar componentfamilies. In de afgelopen maanden hebben we de volgende stap gezet: de ambities vanuit het beleid van de corporatie zijn vertaald naar verschillende concepten, passend bij de componentfamilies en gericht op een groot gedeelte van de woningvoorraad. Met als resultaat een eerste ‘Woonconcept menukaart’, waarop de ingrediënten zijn benoemd die de basis gaan vormen voor het componentgewijs renoveren.
 
In een aantal workshops zijn met Woonconcept diverse concepten op componentniveau ontwikkeld. Enerzijds concepten die een bijdrage leveren aan lange termijn strategieën richting CO2 neutraal wonen in 2050. Maar anderzijds juist ook concepten voor de korte termijn. Deze zijn meer gericht op de ‘quick wins’ en met een sterke focus op betaalbaarheid voor zowel bewoner als woningeigenaar. De concepten zijn vertaald naar Programma van Prestaties, die in een volgende stap de basis gaan vormen voor de zoektocht naar een passend en projectoverstijgend aanbod. Met de eerste Woonconcept menukaart zijn de ingrediënten gekozen. De volgende stap wordt om samen deze renovatiebox in de praktijk te brengen!

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) is op zoek naar innovatieve en creatieve oplossingen om monumenten duurzaam te verwarmen. Hiervoor maken zij gebruik van een innovatiecompetitie: de SBIR. Met producent Durocan en industrial designer Steketee Design hebben we gehoor gegeven aan deze oproep en samen een totaaloplossing bedacht. En ons idee is uitgekozen voor de eerste fase! Samen met zeven andere partijen zijn we geselecteerd voor het uitvoeren van een haalbaarheidsonderzoek. Vol enthousiasme en vertrouwen gaan we aan de slag om de haalbaarheid van ons product aan te tonen!
​
Ook monumenten moeten natuurlijk worden verduurzaamd. Maar dit mag niet ten koste gaan van de uitstraling van het gebouw. En eigenlijk geldt dit volgens ons voor álle bestaande gebouwen. Soms ligt de focus te veel op de techniek en wordt de architectuur over het hoofd gezien. Zeker bij erfgoed is dit een belangrijk aandachtspunt, maar meteen ook een dilemma. Hoe is een dergelijk gebouw te verduurzamen zonder het uiterlijk aan te tasten? Wij gaan hiermee de komende tijd aan de slag door het ontwikkelen van een innovatief product voor het duurzaam verwarmen van erfgoed.
 
Wij zijn nog op zoek naar een of meerdere eigenaars van monumenten die  met dit experiment mee willen doen. Is je interesse gewekt? Reageer dan hieronder op dit bericht en wij nemen contact met je op.
 
Voor meer informatie over deze competitie kijk op:
​https://www.rvo.nl/subsidie-en-financieringswijzer/sbir/sbir-oproep-innovaties-duurzaam-erfgoed/publieke-samenvattingen-sbir-oproep-innovaties-duurzaam-erfgoed

De recente woonprotesten tonen aan dat het gebrek aan betaalbare woningen  richting het kookpunt gaat.  Maar hoe kunnen we meer woningen kwijt binnen het bestaande stedelijk weefsel mét ruimte voor inclusiviteit, duurzaamheid en flexibiliteit? Onze collega, architect Thijs van Tetering, is door Architectuur Instituut Rotterdam (AIR) gevraagd om deel te nemen aan een expertmeeting over de verdichtingsopgave en woningtypologieën en hiervan verslag te leggen. De middag bestond uit presentaties van MONOLAB en New Urban Networks en een plenair gedeelte onder leiding van  moderator Bas Mastboom. Hierin kwamen interessante onderwerpen naar voren zoals de rol van eigenaarschap bij verdichting, de digitalisering van de (prefab)bouw en het ontwikkelen van een tijdelijke flexibele schil voor de woningvoorraad.
 
BouwhulpGroep denkt graag actief mee bij dit soort opgaves. Het gaat namelijk niet alleen maar om het toevoegen van zoveel mogelijk vierkante meters maar juist om het bedenken van nieuwe kwalitatieve woontypologieën en een slimme herverdeling van de beschikbare woonruimte. Hierbij moet zoveel mogelijk naar win-win-win situaties worden gezocht: bij woningsplitsing kan dit bijvoorbeeld in de vorm van senioren die in hun eigen wijk kunnen blijven wonen terwijl er in de bovenwoning ruimte vrijkomt voor starters. Voor ons is deze vraag herkenbaar. In onze dagelijkse praktijk werken wij voor verschillende opdrachtgevers aan verdichtingsontwerpen. De afgelopen maanden hebben we diverse woningsplitsingen uitgewerkt binnen jaren ’60 wijken, en ook voor ruime galerijflats onderzoeken we de splitsingsmogelijkheden. Met behulp van onze QuickScans en Programmastudies kijken we naar de mogelijkheden en ruimte die een locatie biedt ten aanzien van kwalitatieve inbreiding, zodat deze ideeën en plannen ook snel kunnen worden uitgevoerd!

Het huidige woningtekort is een hot topic. Een van de snelste en meest praktische oplossingen is het splitsen van bestaande woningen. Steeds meer corporaties en gemeenten komen erachter dat vraag en aanbod niet meer met elkaar overeenkomen. Veel eengezinswoningen zijn te groot voor de kleine huishoudens die op zoek zijn naar een woonruimte. En dus komt bij corporaties ook de vraag: kunnen we onze woningvoorraad niet vergroten door onze grotere woningen te splitsen?

Op dit moment zijn er een aantal woningsplitsingen in Eindhoven gaande, waardoor er binnenkort nieuwe woningen voor kleine huishoudens snel op de woonmarkt komen. Voorheen hebben we ons vooral beziggehouden met de eengezinswoningen uit de jaren ’60. Deze beschikken over ruime plattegronden die uitermate geschikt zijn om te splitsen naar studio’s en tweekamerappartementen. De doelgroep kleine huishoudens kunnen op de verdieping gehuisvest worden, terwijl ouderen, die minder mobiel zijn en misschien niet zo goed meer de trap op komen, op de begane grond kunnen wonen.
​
Naast de eengezinswoningen wordt ons ook steeds vaker gevraagd om te studeren op ruimere galerijflats. Deze flats hebben natuurlijk andere randvoorwaarden dan eengezinswoningen in een wijk en vragen daarom ook om een eigen visie voor splitsen met bijbehorende aanpak. Een voorbeeld van zo’n flat is de Neduco flat. Deze flats zijn oorspronkelijk volgens het Neduco systeem (onderdeel van de Coignet groep) gebouwd. In de periode 1959 - 1975 zijn er circa 8.000 woningen volgens dit systeem gebouwd, en het interessante aan fabriekswoningen is de grote mate van standaardisatie en voorspelbaarheid. Daarmee ligt er direct ook een kans om dezelfde oplossingen op meerdere plekken tegelijkertijd te herhalen. Alle kleine beetjes helpen!

BouwhulpGroep is door gemeente De Bilt gevraagd om ze te helpen met het aanjagen van de verduurzaming van de bestaande woningvoorraad. Immers moet iedere gemeente haar inwoners helpen bij het verduurzamen van hun woning. Hiervoor zetten wij onze Ikwoon webapp in. Hiermee kunnen woningeigenaren voor hun eigen woning zien wat de slimste, snelste en goedkoopste verduurzamingsmogelijkheden zijn. Om Ikwoon onder de aandacht van de inwoners te brengen is er een digitale en fysieke marketingcampagne opgezet. Zo hebben we bijvoorbeeld een aantal video’s met bewoners gemaakt die al bezig zijn met of nadenken over de verduurzaming van hun woning. En we hebben banners ontworpen die op drie locaties in gemeente De Bilt komt te staan om zoveel mogelijk inwoners met Ikwoon kennis te laten maken.
 
Binnenkort organiseren we een Webinar over woningverduurzaming tijdens de Week van de Duurzaamheid. Tijdens dit digitale Zoom Webinar gaan we in op de verduurzamingsopgave en leren we inwoners van gemeente De Bilt om een slim plan te maken om hun woning te verduurzamen. Een plan wat past bij hun woning en woonwensen. Onze collega Haico van Nunen, tevens lector Duurzame Renovatie bij de Hogeschool Rotterdam, gidst ze door de nieuwe Ikwoon webapp terwijl hij de context toelicht en eventuele vragen beantwoordt.
 
Bekijk de video Ikwoon in Hollandsche Rading via: https://youtu.be/Poy2fLuO5ok
Bekijk de video Ikwoon in De Bilt via: https://youtu.be/9QoFZPP2SC4
 
Heb jij ook interesse in onze Ikwoon webapp of wil je graag eens van gedachten wisselen wat we voor jouw gemeente kunnen betekenen? Neem dan contact op via info@ikwoon.io. 

De portiekwoning kent als woningtype haar beperkingen - zo is de plattegrond hokkerig te noemen en zorgt het bouwsysteem voor gehorigheid tussen de woningen – maar het biedt ook de nodige toekomstpotentie. Zeker voor de 1+2 persoons huishoudens die betaalbaar willen wonen, en dat is één van de voornaamste doelgroepen voor woningcorporaties. Dit betekent wel dat er naar de toekomst toe geïnvesteerd zal moeten worden in deze woningen, zowel op het gebied van wooncomfort als duurzaamheid om ze aantrekkelijk én betaalbaar te houden voor deze doelgroep. Aan BouwhulpGroep is door woningcorporatie Tablis Wonen gevraagd te onderzoeken op welke wijze de bijna 500 portiekwoningen in Sliedrecht een duurzame toekomst tegemoet kunnen gaan. De portiek is één van de woongebouwtypen, die in de direct naoorlogse periode in grote hoeveelheden zijn gerealiseerd. De schatting is dat er in de naoorlogse periode circa 500 duizend zijn gebouwd, waarvan circa tweederde vóór 1965. Vooral in die periode was de portiekflat het meest toegepaste gestapelde meergezinswoningtype1. Overal in Nederland zijn dit type woningen uit deze bouwperiode terug te vinden, veelal in de stedelijke gebieden. Zo ook in Sliedrecht, waar Tablis Wonen meerdere van dit soort woongebouwen beheert.

Met het gegeven dat de woningen in de toekomst worden aangesloten op het warmtenet in Sliedrecht, is door BouwhulpGroep een integraal verduurzamingsscenario opgesteld. Hiermee kreeg de corporatie een belangrijke bouwsteen in handen om besluitvorming voor te bereiden en de stap van strategie naar project te gaan zetten. Tijdens de scenario ontwikkeling is niet enkel gekeken naar de techniek, maar juist ook gezocht naar kansen om de verduurzaming aan te grijpen om de uitstraling van de complexen te verbeteren. Met extra mogelijkheden om plattegrondoptimalisaties door te voeren. Want verduurzamen gaat verder dan energie besparen alleen, op deze manier gaan de portiekwoningen in Sliedrecht werkelijk een duurzame toekomst tegemoet!
 

1. Bron: Essay, de toekomst van de woningvoorraad. M Liebregts & H. van Nunen

Met tienduizenden eengezinswoningen gebouwd in de jaren ’60 heeft Eindhoven veel van dezelfde soort woningen. Deze zijn nu gemiddeld 70 jaar oud en hebben dus op korte termijn allemaal behoefte aan vernieuwing en verbetering. Maar zoveel woningen die tegelijkertijd aangepakt moeten worden zorgen voor een tekort aan mensen, materialen en geld. Daarom heeft Woonbedrijf gezocht naar een nieuwe aanpak voor hun 12.000 woningen binnen dit archetype. BouwhulpGroep helpt ze hierbij met het ontwikkelen van een renovatie menukaart. De overeenkomsten binnen dit archetype voor wat betreft aanzicht, bouwmethode en plattegrond worden hierbij op een slimme manier gebruikt. Daarnaast is er de vraag of er voor de toekomst nog wel zoveel van dergelijke ruime gezinswoningen nodig zijn; mogelijk is transformeren een optie.

Omdat het om zoveel woningen gaat en het qua tijd en kosten niet efficiënt is om steeds projecten achter elkaar te draaien hebben we in een eerder onderzoek samen met de Loods voor Woonbedrijf een zogenoemde menukaart ontwikkeld voor het archetype jaren ’60 eengezinswoningen. Deze menukaart geeft een overzicht van alle mogelijke zinvolle ingrepen met bijbehorende eindkwaliteiten. Daarnaast is het ook ten aanzien van de gewenste beeldkwaliteit goed om een totaalvisie te hebben. 
 
Deze menukaart hebben we ingezet bij het maken van een plan voor de woningen in de wijk Jagershoef en de maatregelen specifiek gemaakt voor deze wijk. Inmiddels staan we aan de vooravond van de daadwerkelijke renovatie en zijn 5 aannemers geselecteerd die elk bij een deel van de eerste 1.200 woningen de voorgestelde maatregelen gaan uitvoeren. De volgende stap is hoe we efficiënt en met een totaalvisie ten aanzien van beeldkwaliteit ook het vergunningstraject soepel kunnen laten verlopen. In opdracht van Woonbedrijf en één van de aannemers zijn we in contact met de gemeente om hierover projectoverstijgende afspraken te maken.

Iedere gemeente in Nederland moet dit jaar aan de slag met de Transitievisie warmte. Eind 2021 moet er namelijk duidelijk zijn hoe er richting wordt gegeven aan het aardgasvrij maken van wijken, en op welke wijze tot CO2 reductie in de stad gekomen kan worden. De gemeente is hierin de regisseur, maar kan dit niet alleen. In Tilburg zoeken ze de verbinding met de stad: met woningcorporaties, het energieloket, regionale bedrijven, netbeheerders, en ook met de inwoners van de stad.
 
BouwhulpGroep adviseert al jaren het Stedelijk Bewoners Overleg Tilburg (SBOT). Deze stichting is een overkoepelende organisatie van de Huurders Belangen Organisaties (HBO) in Tilburg en de omliggende kernen. Namens het SBOT heeft BouwhulpGroep deelgenomen aan de stuurgroep warmtevisie. In anderhalf jaar tijd is samen met diverse partijen in de stad een voorstel tot stand gekomen waarin op een transparante wijze de warmtevisie ontwikkeld is.  Er is met name aandacht geweest voor de positie van de huurders in relatie tot de opgestelde visie. Momenteel wordt de visie voorbereid om te bespreken in de Tilburgse gemeenteraad. Als deze visie wordt goedgekeurd kan een volgende stap in de energietransitie worden gezet, namelijk met een begin maken met de uitvoering in de wijken middels de wijkuitvoeringsplannen. 

Ikwoon helpt gemeente De Bilt verduurzamen. Hiervoor zetten we onze Ikwoon app in. Om te onderzoeken hoe onze app gebruikt wordt zijn we op woningbezoek geweest in dorpskern De Bilt. Een woningverduurzaming start altijd met de vraag: wat vind je fijn aan jouw woning? Het moeilijkste van iedere woningaanpak voor (eigenaar)bewoner is namelijk het begin. Wat past bij jouw woning en wat zijn eigenlijk jouw woonwensen? Onze Ikwoon webapp helpt hierbij!

Wij hebben Ikwoon gecreëerd vanuit onze meer dan 40 jaar ervaring met het renoveren en verduurzamen van woningen mét de bewoners. Met Ikwoon worden bewoners ondersteund vanaf hun eigen keukentafel of bankstel. Zij kiezen zelf waar en wanneer zij beginnen met de aanpak van hun woning. En belangrijker nog: met deze app wordt gezocht naar de opgave achter de woonwens. Verduurzamen is bijna nooit de belangrijkste reden om met de woning aan de slag te gaan. Door juist op zoek te gaan naar de mogelijkheden van de woning en de bewonerswensen en hieraan interessante verduurzamingsmogelijkheden te koppelen wordt direct ook een start gemaakt met de woningverduurzaming.
​
Ben jij benieuwd hoe dit eraan toeging? Bekijk dan onderstaande video:
​

Het transformeren van bestaande gebouwen is bij corporaties de laatste jaren steeds meer in trek. Een bekend voorbeeld is kantoorpanden ombouwen tot woningen voor diverse doelgroepen. Maar er is meer. Binnen de smaken van transformeren is woningsplitsing een veelgebruikte invulling. Corporaties merken steeds meer dat de vraag naar betaalbare woonruimte en het gebrek aan beschikbare ruimte steeds meer urgenter en daarmee voelbaar wordt. De ruime eengezinswoningen bieden te veel kwaliteit en zijn dus duur. Terwijl er steeds meer 1 en 2 persoonshuishoudens op zoek zijn naar betaalbare woonruimte. Dus rijst de vraag: wat doen we nu?

Woningsplitsing is één van de mogelijkheden die hier een uitweg biedt. De eengezinswoningen zijn door hun ruime opzet ideaal om te splitsen naar studio's en kleine appartementen. De doelgroep kleine huishoudens kunnen op de verdieping gehuisvest worden, terwijl ouderen, die minder mobiel zijn en misschien niet zo goed meer de trap op komen, op de begane grond kunnen wonen.

Voor Woonbedrijf hebben we voor enkele complexen de mogelijkheden voor splitsing verkend. Een aantal complexen in hun voorraad worden niet meer gebruikt, is minder vraag naar of wordt slechter verhuurd. Ook deze complexen kunnen gebruikt worden om het aanbod weer te laten aansluiten op de vraag en differentiatie in de buurt te creeren. BouwhulpGroep is gevraagd om voor deze complexen te kijken welke aanpassingen er nodig zijn om de plattegrond te transformeren, zodat in deze complexen studenten kunnen worden gehuisvest. Het doel bij alle aanpassingen is om zoveel mogelijk aan te sluiten op de bestaande structuur van het gebouw. Bij enkele woningen worden de splitsingen momenteel uitgevoerd en zijn er binnenkort nieuwe woningen voor kleine huishoudens beschikbaar.

De meest voor de hand liggende vormen van eigendom van woningen kent iedereen; je huurt een woning sociaal (30%) of particulier (13%) of je koopt een woning (57%). Van dit totaal zijn ongeveer 1,2 miljoen woningen (15%) ondergebracht in een Verenging van Eigenaren (VvE). Vaak zijn dit appartementen, maar het komt ook voor dat rijtjeswoningen in een VvE zitten.  In een VvE heb je eigenlijk geen woning gekocht, maar een appartementsrecht. Je mag een deel van het totale gebouw gebruiken. Je bent dan ook geen eigenaar van de woning, maar je bezit, samen met alle andere leden van de verenging,  het één-zoveelste deel van het complex, een stukje dak, een stukje gevel en een stukje installatie. Maar je hebt wel het recht om een specifiek stukje van het complex te bewonen: jouw woning.

In Rotterdam kunnen Verenging van Eigenaren ondersteund worden door VVE010. VVE010 informeert, bemiddelt en begeleidt VvE’s bij het verduurzamen van hun complex. Daarvoor bestaat er momenteel een adviestraject voor de VvE. De praktijk wijst echter uit dat dit trajecten zijn die veel tijd vergen en (te) weinig tot daadwerkelijke uitwerking komen. De VvE is nog niet zover, er is niet genoeg geld of men komt er met zijn allen nog niet uit. Dat is jammer want dan valt het proces stil, terwijl er wel ander VvE’s geholpen kunnen worden. De verduurzamingsopgave maakt deze opgave er zeker niet eenvoudiger op.
​
Daarom zijn we door VVE010 en de gemeente Rotterdam gevraagd om te helpen dit proces verder te standaardiseren. Het doel is om middels referenties de VvE van informatie te voorzien en op die manier te zorgen dat VvE’s sneller tot besluitvorming te komen en daardoor óf beginnen met uitvoeren, óf mensen informeren óf meer gaan sparen. De eerste proeven lopen nu, na de eerste stappen gaan we dit ook bij VvE’s implementeren.

Thuiswerken en online bijeenkomsten zijn in dit coronatijdperk aan de orde van de dag. Bijzonder is dat deze beperkingen ook leiden tot nieuwe innovatieve werkvormen. In opdracht van Woonmaatschappij De Ark werken we aan een masterplan voor de wijk Den Brand in het Belgische Turnhout. Om de gezamenlijke ambities voor de toekomst van de wijk te verkennen, hebben we drie digitale workshops georganiseerd en begeleidt, samen met medewerkers van de Stad Turnhout en medewerkers van de Ark. In deze workshops hebben we aan de hand van drie thema’s (bewoners&woonprogramma / mobiliteit / infrastructuur) waardevolle input gekregen voor extra scherpte in de visie voor de toekomst van Den Brand.
 
Voor deze wijk zijn met elkaar de kwaliteiten en barrières van de buurt in kaart gebracht. Door een integrale studie naar de huidige staat van de wijk, de woningen en de beeldkwaliteit worden aanbevelingen gedaan voor de toekomstige ontwikkelingen van de wijk. Vervolgens wordt samen onderzocht wat de verbetermogelijkheden zijn voor de woningen én de woonomgeving. Het resultaat hiervan wordt een masterplan voor Den Brand. Om tijdens deze ontwikkeling draagvlak te creëren voor de toekomstvisie is ook De Stad als partner actief bij de visievorming betrokken.
 
Lees ook ons eerdere nieuwsbericht over deze Belgische buurt:
https://www.bouwhulp.nl/actueel/bouwhulpgroep-maakt-masterplan-voor-belgische-buurt
​

Door de Limburgse woningcorporatie ZOwonen uit Sittard zijn we gevraagd om te onderzoeken wat de toekomstmogelijkheden van een aantal van hun 2-op-1 woningen zijn. In de jaren vijftig van de vorige eeuw zijn met name in het zuiden van Nederland woningen van dit type gebouwd. Het aandeel is in de loop der jaren afgenomen, omdat ze in de afgelopen decennia regelmatig zijn gesloopt: de woningeigenaar ziet onvoldoende toekomstperspectief voor dit woningtype. De voornaamste reden hiervoor is de 2-op-1 situatie: één begane grondwoning met daarboven gelegen twee woningen over twee woonlagen. Deze combinatie kan leiden tot verhuurbaarheid- en/of leefbaarheidsproblemen. De problemen van gestapelde bouw, maar dan bij een gezinswoning.
 
De begane grondwoning is aantrekkelijk voor kleinere huishoudens en is van oorsprong voornamelijk ontworpen voor senioren. De bovenwoningen met een eigen voordeur op de begane grond zijn ruim, beschikken over drie of vier slaapkamers en kunnen qua grootte ‘concurreren’ met een rijtjeswoning voor gezinnen. In vergelijking met een rijtjeswoning betreft het echter een etagewoning die over een beperkte buitenruimte beschikt (in de vorm van een balkon). Dit gegeven zorgt ervoor dat deze woningen voor gezinnen minder aantrekkelijk zijn. Daarnaast is de mix van doelgroepen in combinatie met de beperkte (verticale) geluidsisolerende eigenschappen van het gebouw, een risico voor de leefbaarheid: verschillende leefstijlen in één gebouw kan leiden tot overlast situaties.
 
Betekent dit dan dat er helemaal geen toekomstmuziek meer zit in dit woningtype? Wellicht heeft het 2-op-1 type als oorspronkelijk bedoeld inderdaad te weinig toekomstwaarde. Maar er zijn wel kansen voor behoud van het gebouw en de daarmee vaak gepaard gaande typische jaren ’50 architectuur. Voor ZOwonen hebben we onderzocht hoe we de verduurzaming van het gebouw kunnen combineren met de transformatie van het woningtype. Met als resultaat dat het huidige ontsluitingsprincipe van het gebouw zich uitstekend leent voor een wijziging van de indeling tot zes (kleine) studio’s/éénkamer appartementen of tot drie boven elkaar gelegen ruimere driekamer appartementen. De eerste optie is vooral interessant voor dit type bezit in meer stedelijke gebieden, waar behoefte is aan differentiatie van het woningaanbod gericht op de kleinste huishoudens zoals jongeren of studenten. Terwijl de tweede optie inspeelt op de behoefte aan meer geschikte appartementen voor 1+2 persoonshuishoudens zonder mobiliteitsbeperkingen.

Ter gelegenheid van de Dag van de Architectuur 2021 hebben wij, in samenwerking met Architectuurcentrum Eindhoven, een architectuur fietsroute door Eindhoven gemaakt. Deze ArchitecTour neemt je op chronologische volgorde mee langs een geschiedenis van het wonen in Eindhoven. Wonen is meer dan het bouwen van huizen. Hoe we wonen is het resultaat van een visie op hoe we willen samenleven. En die visie is niet statisch. Inzichten en woonwensen veranderen met de tijd. Om de woningbouwopgave van vandaag goed aan te kunnen pakken is inzicht in het verleden belangrijk. Hoe werd er vroeger gedacht over wonen en volkshuisvesting? Hoe zijn de woonplattegronden de afgelopen honderd jaar veranderd? En welke woonidealen en denkbeelden lagen hieraan ten grondslag? En belangrijker nog, welke aanknopingspunten bieden ze voor de toekomst? Woningen gaan namelijk veel langer mee dan het woonideaal waar ze ooit aan beantwoordden.
​
Deze route neemt je mee op een ontdekkingstocht door de bijzondere geschiedenis van het wonen in Eindhoven. Er staan globaal drie periodes centraal; het vooroorlogse tuindorp (1920-1940); woningbouw in de wederopbouwperiode (1945-1970); en  de bloemkoolwijk (1970-1980). De tocht start in de tuindorpen (1) Philipsdorp en (2) Drents Dorp en voert via (3) Lievendaal naar stadsdeel Woensel. Hier bouwde Eindhoven een enorme uitbreidingswijk vanaf de jaren zestig, een typische ‘gestempelde’ opbouw. De woningbouw van (4) Prinsejagt en (5) Eckart krijgen hier extra aandacht als voorbeeld van de meer dan 12.500 van dit soort eengezinswoningen die Eindhoven rijk is. Vervolgens voert de route richting (6) Geestenberg, een bijzondere bloemkoolwijk uit de jaren zeventig. Niet alleen stedenbouwkundig een bijzondere (en herkenbare) vorm, maar ook een voorbeeld van een van de grootste bouwsystemen in Nederland. Het zijn allen wijken die toe waren aan een flinke opknapbeurt en waar BouwhulpGroep actief is geweest, waarbij de idealen van weleer zijn gecombineerd met de wensen van de toekomst. De route brengt je daarna langs ons kantoor weer terug naar de start bij het Architectuurcentrum Eindhoven.
​

De route en de bijbehorende kaart vind je op de website van Architectuurcentrum Eindhoven via deze link:
https://www.architectuurcentrumeindhoven.nl/archief/architectuurroute-woonidealen-in-veranderende-tijden/​

De verduurzaming van je eigen woning is een project waarover je thuis waarschijnlijk al vaak hebt gesproken, maar wat er tot nu toe nog nooit écht van is gekomen. Er blijft twijfel bestaan over wat er kan, wat er moet en waar te beginnen. Het besef dat je je geld en energie maar één keer kunt uitgeven, en het liefst ook nog zonder spijt achteraf, maakt het nemen van besluiten er niet gemakkelijker op. Een herkenbaar dilemma, want renoveren is complex. Als expert in de bestaande bouw zijn wij hier natuurlijk al volop mee bezig. Sinds ons eerste keukentafelgesprek in 1978 hebben wij al vele gemeenten en woningcorporaties geadviseerd. Maar eigenaar-bewoners zijn er zelf vaak nog helemaal niet mee bezig. Ze hebben op dit moment wel andere zaken die meer prioriteit hebben dan het verduurzamen van hun woning ‘voor later’. Toch delen alle woningeigenaren één ding met elkaar: iedereen wil wonen in een woning die klaar is voor de toekomst.

Dus als we kijken naar de toekomst van het wonen dan ligt er voor iedere woningeigenaar een grote verduurzamingsopgave te wachten, terwijl velen dit misschien nog niet doorhebben. Voor deze opgave wordt nu nog voornamelijk naar de woningcorporaties gekeken om te zien welke keuzes zij maken voor hun huurwoningen. De opgave binnen de particuliere sector is echter nog vele malen groter, er zijn simpelweg tweemaal zoveel koopwoningen als huurwoningen. Voor de eigenaar-bewoners wordt verwacht dat gemeenten hen faciliteren in het maken van de juiste keuzes en hen in beweging krijgen. Er beginnen positieve ontwikkelingen voor zowel de vraag- als de aanbodzijde van de verduurzamingsmarkt te ontstaan, maar zonder een beetje hulp komen deze maar moeilijk bij elkaar in de dagelijkse praktijk. Dit vraagt om moderne en intelligente ondersteuning met oog voor zowel de belangen van de bewoners als de professionals die garant staan voor herhaalbare resultaten.

BouwhulpGroep is in gemeente De Bilt bezig om deze bewustwording aan te jagen. Om de inwoners van De Bilt en de omliggende kernen beter inzicht te geven in de mogelijkheden voor hun woningen is Ikwoon ontwikkeld. Ikwoon is een app die je meeneemt aan de hand van een aantal vragen over je eigen woning waarna deze toont hoe verduurzaming er voor jou uit kan komen te zien. De app vormt een onderdeel van een bredere werkwijze om niet alleen over verduurzaming te spreken, maar om ook tot daadwerkelijke actie over te gaan. Voor gemeenten is dit een goed instrument om individuele verduurzamingsvragen collectief verder te brengen.
​

Deze week vond de tweede workshop plaats voor het Europese onderzoeksproject Save the Homes. Samen met onze veertien projectpartners uit heel Europa was het weer digitaal genieten. De meetings, die door COVID online plaatsvinden, worden steeds leuker en levendiger. Bijzonder om te zien hoeveel (nieuwe) kennis er via een scherm toch kan worden gedeeld!

Het doel van Save the Homes is ervoor zorgen dat het jaarlijks aantal renovaties in de particuliere woningbouw toeneemt door middel van het One-Stop-Shop concept. Hier kan de particuliere woningeigenaar terecht bij een daadwerkelijk fysiek contactpunt. In Nederland wordt deze One-Stop-Shop in Rotterdam geplaatst en is BouwhulpGroep verantwoordelijk voor de uitrol daarvan.
 
BouwhulpGroep heeft in de tweede workshop een sessie georganiseerd met de tool Miro, een online whiteboard waarop verschillende soorten bestanden en interactieve objecten geplaatst kunnen worden. Er kan met een grote groep mensen op een creatieve manier kennis worden verzameld. Het doel van deze workshop was inzicht krijgen in hoe de partners van Save the Homes een One-Stop-Shop voor zich zien. De partners hebben enthousiast het bord ingevuld. Nu is de volgende stap om de vergaarde kennis te bundelen en in de praktijk te brengen, zodat de particuliere woningeigenaar ervan gaat profiteren!