In ruim een jaar tijd heeft de Drentse woningcorporatie Woonconcept onder begeleiding van BouwhulpGroep de opbouw van haar totale woningvoorraad in kaart gebracht. En is 25% van de voorraad op een andere wijze geordend door een portfolio analyse uit te voeren op component niveau. Vervolgens is op basis van deze (her)ordening een Woonconcept menukaart ontwikkeld met daarop veertien concepten op componentniveau, welke een bijdrage moeten leveren aan het verwezenlijken van de ambities uit het Woonconcept duurzaamheidsprogramma. Hiermee is een eerste stap gezet in de vraagontwikkeling passend bij een projectoverstijgende aanpak van de voorraad. En daarmee is nu het moment aangebroken om de stap te zetten van het ‘denken’ naar het ‘doen’. De zoektocht naar (regionale) ondernemers met een breed, duurzaam en herhaalbaar aanbod kan worden gestart. Want ondanks hoe goed de prijs, kwaliteit en schaalbaarheid van de beoogde technische oplossingen ook zijn, uiteindelijk blijven het de (vak)mensen die het verschil maken in de buurt. De eerste stap hierin was het organiseren van een roadshow. Samen met Woonconcept hebben we kennis en ervaringen opgehaald bij collega corporaties, die op één of meerdere vlakken ervaring hebben opgedaan in het verkennen van een andere aanvliegroute dan de traditionele, projectmatige aanpak.
 
Tijdens de roadshow zijn drie gerealiseerde dakrenovaties de revue gepasseerd. De onderlinge renovaties verschillen niet qua productkwaliteit (de te bereiken prestatie was een dak van nieuwbouwkwaliteit), maar het proces waarop deze tot stand zijn gekomen wel. Van een vraaggestuurde aanpak in de serie van één tot een stapsgewijze aanpak binnen een projectoverstijgende benadering. En omdat deze processen van elkaar afweken, waren er ook verschillen terug te zien in de wijze van samenwerken tussen opdrachtgever en marktpartijen. De roadshow heeft boeiende inzichten opgeleverd voor Woonconcept. Nu wordt onderzocht welke aanpak het beste past bij de verwezenlijking van de doelen van de organisatie. Sterker nog, de drie besproken vormen kunnen ook naast elkaar worden toegepast. Want ze hebben namelijk een belangrijke overeenkomst en dat is ‘Component Renovatie’, met de component als drager van informatie, prestaties en kwaliteit.

Toen het kwik op de thermostaten in juli ruim boven de 30 graden uitstak, is BouwhulpGroep op onderzoek uitgegaan naar een woongebrek die op dat moment niet voor de hand liggend was. We zijn namelijk door Woningbelang gevraagd om voor circa 130 woningen een gericht onderzoek uit te voeren in Valkenswaard. In de wijk het Gegraaf is meer dan de helft van de woningen in bezit van Woningbelang. De woningcorporatie wil graag op adresniveau weten waar vochtproblemen zich voordoen. En ze wil inzicht krijgen op de wijze van het herstellen van deze gebreken en welke financiële impact dit heeft. Een volgende logische stap is om de herstelwerkzaamheden op slimme wijze te combineren met het geplande duurzame onderhoud. Zodat de bewoner weer kan genieten van comfortabele vertrekken op de begane grond.
​
Om tot de onderzoeksresultaten en tot goede herhaalbare oplossingen te komen zijn eerst allerlei documenten beschouwd. Belangrijk daarbij waren de klachtenlijsten en de resultaten van bewonersenquêtes. Ook zijn leegstaande woningen intern bezichtigd om de gebreken en mogelijke oorzaken in beeld te brengen. In overleg met WoningBelang is er vervolgens een uitgebreidere steekproef uitgevoerd om de omvang te definiëren en de mogelijke oorzaken te toetsen. Ook is kennis uit de praktijk binnen WoningBelang en uitvoerende partijen opgehaald en is er een plan opgesteld die als richtlijn wordt gebruikt voor het begroten van de werkzaamheden voor de komende periode. De wijk bevat twee woningtypes met bouwjaar rond 1963 en de woningen zijn daarmee bijna 60 jaar oud. Vanaf volgend jaar zullen in de wijk de eerste woningen aangepakt worden, waarbij de bevindingen van BouwhulpGroep meegenomen worden in de uitvoering.

Ieder jaar houdt de Leercirkel Resultaatgericht Samenwerken enkele bijeenkomsten, de zogenaamde ‘Leerkringen’, om kennis en ervaring uit de praktijk te delen. Voor de bijeenkomst van 7 september stond een publicatie van de toenmalige ministeries VROM en EZ op het programma genaamd: Leren door demonstreren; industrieel, flexibel en demontabel bouwen. Een publicatie geschreven ter afsluiting van een meerjaren programma met de naam IFD-Bouwen waarbij we 8 jaar intensief betrokken zijn geweest bij het beoordelen van de aanmeldingen, het selecteren van projecten en de evaluaties en mate van impact van deze projecten. We waren als BouwhulpGroep dan ook zeer vereerd toen we de uitnodiging ontvingen om iets over IFD-Bouwen te mogen vertellen op de bijeenkomst in Amersfoort.
 
In 1978 zijn we bij bewoners aan de keukentafel begonnen voor het ondersteunen bij het maken van renovatieplannen. Al vrij snel kwamen we tot de ontdekking dat, willen we de bewoners helpen bij het onderhouden en verbeteren van hun woning, we op zoek moeten gaan naar innovatieve technieken en vormen van samenwerken. Als bureau hebben we mede daarom ook 25 jaar intensief met de SEV (Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting) samengewerkt aan het ontwikkelen en demonstreren van renoveren. Een van deze methodes, genaamd Industrieel Flexibel Demontabel Bouwen, heeft wat ons betreft vandaag de dag de meeste potentie wanneer we kijken naar de verduurzaming van duizend woningen per dag.
 
Richting de eeuwwisseling ontstond de behoefte van de overheid om minder zelf te doen en meer aan de bouwsector over te laten. De rapportage ‘Marktpotentie voor IFD-bouwen’ van EZ uit 1997 was het laatste zetje nodig om te starten met landelijk programma om de bekendheid van IFD-Bouwen te promoten en het stimuleren van de toepassing ervan. In die tijd ging IFD vooral uit van prefabricage vanwege 'betere' kwaliteit van het product en met minder mensen nodig voor het ‘proces’. Bovendien moest de consument meer invloed en keuze krijgen. Verdeeld over 4 jaar zijn er meer dan 400 aanmeldingen ontvangen en hebben 92 projecten de felbegeerde status van IFD mogen ontvangen. Deze projecten werden daadwerkelijk gerealiseerd en geëvalueerd. Een belangrijke les geleerd was dat IFD-bouwen onvoldoende vertaald is naar de vraag waardoor het bij renoveren nooit tot opschalen is gekomen.
 
Mede door de vele vragen en enthousiaste reacties uit het publiek denken we dat de oogst van zeven jaar industrieel, flexibel en demontabel bouwen goed is overgekomen. We zijn nu beter in staat om IFD principes (via ordening en productiestromen) te vertalen naar de vraag. IFD is daarmee een methode die uitstekend past bij de klimaatopgave van het verduurzamen van duizend woningen per dag!
 
Voor wie de presentatie wil inzien verwijzen we je door naar de website van de Leercirkel waar deze (binnenkort) is te downloaden: https://www.leercirkel.nl/bijeenkomsten-presentaties/.

Schoonheid is een belangrijke voorwaarde voor een duurzame woontoekomst. Althans; dat is de gezamenlijke visie van een groep Vlaamse erfgoedmedewerkers en BouwhulpGroep. Twee van onze architecten hebben een masterclass verzorgd voor een groep erfgoedmedewerkers uit de regio de Antwerpse Kempen en ze rondgeleid langs twee door hen ontworpen projecten. Deze erfgoeddiensten willen de komende jaren sterk inzetten op de verduurzaming van modernistisch erfgoed (gebouwd in de jaren 1920-1980). En hierbij merken ze op dat nu vaak (energetisch) verbouwd wordt met verlies van erfgoedwaarden tot gevolg. Om dit te veranderen willen ze bouwers, architecten en overheden bewuster maken van de bijzondere waarde van deze panden. Om zich te laten inspireren hebben ze een aantal bureaus uit Amsterdam, Rotterdam en Eindhoven gevraagd om ze mee te nemen in hun aanpak en aansprekende voorbeelden te tonen.

Wanneer BouwhulpGroep met een duurzame renovatie aan de slag gaat is de belangrijkste prioriteit om draagvlak te creëren onder alle betrokkenen: onder zowel de eigenaren, overheden, bewoners en professionals. Dit doen we door ze te helpen de bestaande en mogelijke kwaliteiten van het gebouw te ontdekken aan de hand van onze ‘woonpuzzel’ methodiek. Zo werken we aan een duurzame woningvoorraad, wat wil zeggen aan mooie, stevige en functionele gebouwen. We hebben dit de erfgoeddiensten ook in de praktijk laten zien bij twee van onze gewaardeerde projecten: Philipsdorp in Eindhoven (een project in opdracht van Woonbedrijf) en de Leonardusbuurt in Helmond (een lopend project in opdracht van Volksbelang). De reacties na afloop van de middag waren zonder uitzondering enthousiast, en ook wij hebben van deze middag veel opgestoken!

Heeft u ook interesse in onze renovatie aanpak? Neem dan contact met ons op!

De Leonardusbuurt is, samen met de Binnenstad Oost, een van de eerste planmatige uitbreidingen van Helmond. Deze planmatige uitbreiding vond in verschillende fases voor de Tweede Wereldoorlog plaats. De aanvankelijke woningbouwplannen bestonden uit duidelijke samenhangende woningen en is nu in bezit van Volksbelang. Gedurende renovatiewerkzaamheden van een deelgebied in 2016 werden er structureel gebreken geconstateerd in de gehele buurt. Met als gevolg het uitstellen van renovaties van dit karakteristieke deel van Helmond voor onbepaalde tijd.
 
Om een beeld te krijgen van de omvang met bijbehorende risico’s zijn er onder andere onderzoeken gedaan met digitale 3D-scans van de gevels, waaruit de mate van scheefstand en rotatie van geveldelen werden afgeleid. Vele bouwblokken kregen op basis van deze meetwaarden een sloopstatus. De ontwikkeling van vervangende nieuwbouwplannen was inmiddels opgestart. Maar door verschillende redenen is toch de vraag naar voren gekomen of een heroverweging van de sloopstatus mogelijk was om tot een verantwoord renovatietraject te komen.
 
BouwhulpGroep heeft na analyse van alle uitgevoerde onderzoeken en beschikbare meetwaarden een toetsingscriteria opgesteld met randvoorwaarden voor een verantwoord behoud, zowel constructief als in bruikbaarheid, van de woningen. De basis voor het toetsingscriteria was een differentiatie in de meetwaarden uit de 3D-scans. Hierdoor was een gedetailleerde heroverweging mogelijk van de woningen en bouwblokken. Dankzij deze nieuwe data bleek dat het merendeel van de bouwblokken behouden kon worden. Met periodieke visuele inspecties en ook monitoring van de meetwaarden in de toekomst zijn toename van risico’s tijdig te onderkennen. Samen met onze ontwerpers en externe experts is het historisch buurtkarakter en sociale invulling van Leonardusbuurt voor haar bewoners behouden.

Woningsplitsing is inmiddels geen onbekend begrip meer. De laatste jaren komen vraag en aanbod niet meer met elkaar overeen en zoeken woningcorporaties naar vernieuwende oplossingen om dit probleem op te lossen. Een van deze corporaties is Woonbedrijf. Een aantal jaar geleden zijn we gestart met een onderzoek naar de mogelijkheden van woningsplitsing voor de eengezinswoningen uit de jaren ’60: een type woning wat door zijn grote plattegrond uitermate geschikt is voor deze oplossing. Starters kunnen op de verdieping worden gehuisvest, terwijl ouderen, die minder mobiel zijn en misschien niet zo goed meer de trap op komen, op de begane grond kunnen wonen.

Op basis van referentieplattegronden uit verschillende wijken is er een overzicht ontwikkeld van de meest voorkomende plattegronden. Het resultaat: de beslisboom waarmee de corporatie snel en slim op basis van aantal leidende eigenschappen kan inzien of een woning geschikt is voor splitsing. Vervolgens is Woonbedrijf actief aan de slag gegaan met het realiseren van zulke splitsingen. En nu is er dan ook tastbaar resultaat: de eerste woningsplitsing is gerealiseerd! Afgelopen maand mochten we de woning bezoeken. Het is slechts een kwestie van tijd voor de volgende woningen op de markt komen.  

Lijkt het splitsen van woningen u iets, neem dan contact op voor het ontvangen van onze brochure met bewezen oplossingen of plan een gesprekje in: m.savelberg@bouwhulp.nl

Het is ondertussen voor iedereen wel bekend: verduurzamen kost geld! Veel geld. Maar toch vormt de financiële kant niet de grootste uitdaging bij het verduurzamen van de bijna 5 miljoen particuliere woningen in ons land. Het is juist de opgave waarbij vele kleine (individuele) projecten een te groot beslag leggen op de beschikbare tijd. En juist deze kant van het werken in opdracht van particuliere woningeigenaren heeft aandacht nodig om hun opgave aantrekkelijk te maken voor financiering.
 
In dit verband wordt in het kader van het Horizon2020 Framework Programma voor Onderzoek en Innovatie van de Europese Unie een nieuwe “pan-European City Facility”, kortweg EUCF opgezet (Wil je meer weten over dit programma lees hier: https://klimaatverbond.nl/project/eucf/ ). Binnen deze call ‘EUCF’ ligt er een opgave om de haalbaarheid van een ‘investment concept’ voor verduurzaming van de gebouwde omgeving op te stellen. In totaal hebben 9 gemeenten gekozen om met elkaar voor een gezamenlijke route de haalbaarheid ervan te toetsen. Het doel is om tot een (collectieve) overkoepelende aanpak te komen. Waarbij vervolgens iedere gemeente afzonderlijk een groot aandeel van de particuliere woningen kan verduurzamen met een substantiële CO2-reductie tot gevolg. We onderzoeken wat er nodig is om dit te faciliteren op het gebied van organisatie en governance, en wat er moet gebeuren om dit op grotere schaal te herhalen in de gemeente. Onze rol concentreert zich op het begeleiden en ondersteunen van de gemeenten bij de ordening van de woningvoorraad en het ophalen van mogelijke oplossingen die met een Wijkuitvoeringsplan (WUP) invulling geven aan de realisatie van de Warmtetransitievisie (WTV).
 
Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door Klimaatverbond Nederland, De gemeenten Bunnik, Berkelland, Bronkhorst, De Bilt, Epe, Houten, Utrechtse Heuvelrug, Voorst en Wageningen, be-green, davidwillemsen en kombisol

Het zou de gewoonste zaak van de wereld moeten zijn: succesvol renoveren begint bij de bewoner. Maar dat is het helaas nog niet. Of het nu is voor een eerste woningbezichtiging, een gesprek over woonwensen en de toekomst in de woning. De ‘warme opname’ of het moment dat de bouwvakker begint, er woont al iemand en daar bel je aan. Dat maakt renoveren uitdagender dan nieuwbouw.
 
Het journal Urban Planning heeft een complete uitgave gewijd aan Europese aandacht voor ‘renoveren met bewoners’, en met een Nederlands tintje. Onder redactie van de Hanze hogeschool zijn negen wetenschappelijke papers geschreven en gepubliceerd. Onderwerpen die aan bod komen zijn hoe energieprestatiecontracten rekening houden met bewonersgedrag, de rol van energiecoöperatieven bij verduurzaming en de dilemma’s van eigenaar-bewoners bij het realiseren van de duurzaamheidsdoelen. Voor de specialist bekende onderwerpen, maar nog lang niet voor iedereen.
 
De uitgever van dit journal organiseert regelmatig webinars om de inhoud van de artikelen te presenteren en te bediscussiëren. Op 29 juni was er een webinar met een bijdrage van BouwhulpGroep. Onze collega en lector aan Hogeschool Rotterdam,  Haico van Nunen, was gevraagd als respondent bij deze bijeenkomst. En om daarbij als expert de presentaties te beschouwen en in hun context inhoudelijke te bespreken. Veel vanuit onze dagelijkse praktijk hoorden we terug in deze presentaties. Nu zorgen dat het besef dat renoveren altijd met bewoners gaat blijft hangen en dat de opgedane kennis ook daadwerkelijk gebruikt wordt. Het is in ieder geval goed om te horen dat de bestaande bouw steeds meer aandacht krijgt, zowel in onderzoek als in de praktijk.
 
De Webinar is terug te kijken via deze link.
​

Afgelopen maand kwamen we met zestien Europese partners samen in het zonnige Nice voor de halfjaarlijkse consortiummeeting. In twee dagen tijd is er actief en inhoudelijk kennis uitgewisseld over de stand van zaken met betrekking tot Re-Modulees. Dit Europese project moet ervoor gaan zorgen dat ingrijpende renovaties eenvoudiger, sneller en aantrekkelijker worden gemaakt voor belanghebbenden. Dit zal gebeuren door gebruik te maken van een overkoepelend platform en door gebruik te maken van opgedane kennis uit eerdere projecten van het Europese Horizon 2020 programma, gericht op One-Stop-Shops.

In zeven geselecteerde steden uit verschillende landen worden ‘renovatie hubs’ opgezet om de eerdere resultaten te gebruiken en dilemma’s op financieel, technisch en maatschappelijk vlak weg te nemen. Kennis ontwikkelen is één ding, kennis implementeren vraagt om andere vaardigheden. Op dit moment werken we voor de Nederlandse hub aan het werven van potentiële klanten, zoals gemeenten, energieloketten en energiecoöperaties waar dit aanbod wordt ontsloten. Samen met de Nederlandse projectpartners hebben we een menukaart opgesteld met verschillende diensten en producten die ter ondersteuning worden aangeboden aan opdrachtgevers om projecten van start tot finish goed te begeleiden. Denk hierbij aan producten zoals de Sensi-Sensoren en de Ikwoon applicatie.

Aan het einde van Re-Modulees hebben we een netwerk van ‘renovatie hubs’ die diverse oplossingen, ontwikkeld door heel Europa, aan kunnen bieden. Op die manier kunnen gemeenten (en bewoners) en corporaties sneller tot de gewenste verduurzaming komen.

Het Re-Modulees consortium bestaat uit de volgende partners:
BouwhulpGroep (NL), ISSO (NL), Huygen Installatie Adviseurs (NL), Consiglio Nazionale Ricerche (IT), Certificazioni Materiali Costruzione (IT), Academia Europea di Bolzano (IT), SYMPRAXIS Team (GR), CRES (GR), Instituto Valenciano Edification (ES), Ubik Geospatial Solutions (ES), R2M Solutions (FR), DOWEL Management (FR), Center for Energy Efficiency (FR), Institute for Innovation and Development of University of Ljubljana (SI), Meta Group (IT) and International Union of Property Owners (BE). 

De Vereniging van Eigenaren (VvE) van een jaren ‘50 complex in Zutphen wil hun complex gaan verduurzamen. De bewoners willen het moment van noodzakelijk onderhoud aangrijpen om het complex ook direct energetisch te verbeteren. Om inzicht te krijgen in de mogelijkheden en om de juiste afwegingen daarin te kunnen maken hebben ze de hulp nodig van een professionele partij. BouwhulpGroep heeft als architect en adviseur samen met Michel Coenen van EnergieAdvies Zutphen de bewoners begeleid in het eerste traject van planvorming en verkenning van de mogelijkheden. Samen met het bestuur hebben we verkend wat de mogelijke maatregelen zijn, en hoe deze vorm te geven met de bijbehorende kosten, risico’s en kwaliteiten. De unieke ligging aan de IJssel maakt dat de gemeente het complex met 38 appartementen de status van beschermd stadsgezicht heeft gegeven en dat dus zorgvuldig met het uiterlijk omgegaan dient te worden. We hopen dat we de VVE in Zutphen nog verder kunnen begeleiden tot aan de realisatie van hun verduurzamings- en woonwensen!
 
Deze VvE in Zutphen is niet de enige in Nederland. Ongeveer 15% van de Nederlandse woningvoorraad is ondergebracht in een VvE, in totaal 1,2 miljoen woningen. Vaak zijn dit appartementen, maar een VvE van eengezinswoningen komt ook voor. In feite heb je dan geen woning gekocht, maar een appartementsrecht. Je mag dan een deel van het totale gebouw gebruiken en bent voor een deel eigenaar van de gevel, het dak en de installaties. Maar je beslist met zijn allen over de toekomst van het gebouw. Wanneer een dergelijk gebouw toe is aan groot onderhoud of renovatie moet er gezamenlijk worden beslist over de maatregelen, planning en kosten. En dit blijkt in de praktijk vaak lastig: niet iedereen heeft dezelfde ideeën over de verduurzaming, dezelfde agenda en dezelfde portemonnee! Bovendien heerst toch vaak het idee dat je alleen voor jouw appartement verantwoordelijk bent, dus waarom betalen voor het dak als je zelf op de begane grond woont? BouwhulpGroep kan VvE’s helpen met het maken van een goed onderbouwd gezamenlijk plan dat past bij de wensen en eisen van álle bewoners en ze begeleiden tot aan én tijdens de uitvoering. 

Voor woningcorporatie WonenBreburg hebben we de bouwkundige ondersteuning verzorgd van het grootonderhoud aan vier identieke verkorte galerijflats in Breda. Deze zijn vergaand geïsoleerd naar energielabel A, worden verwarmd via individuele stadsverwarming en hebben een beeldtransformatie ondergaan. De flats zijn oorspronkelijk volgens het Neduco systeem (onderdeel van de Coignet groep) gebouwd. In de periode 1959 - 1975 zijn er circa 8.000 woningen volgens dit systeem gebouwd, en het interessante aan deze fabriekswoningen is de grote mate van standaardisatie en voorspelbaarheid. Zowel BouwhulpGroep als WonenBreburg hebben in het verleden al dergelijke complexen bestudeerd en gerenoveerd. De kennis die hierbij is opgedaan is op een slimme manier hergebruikt bij dit project in de vorm van de ‘Neduco Renovatie Box’.
 
In deze box zijn de kennis van interviews (met betrokkenen van de woningcorporatie en met bewoners), rapporten van eerdere grootonderhoud projecten, een studie naar systeembouwwoningen en de bouwtechnische opnameresultaten gebundeld. Ook zijn er kennisdeelsessies met diverse aannemers georganiseerd waarin zij in drie sessies concrete tips gaven over kostenbesparing, planning & kwaliteit. Door deze kennis op te halen worden de kritische aandachtspunten van het project vooraf inzichtelijk gemaakt en worden slimme oplossingen hergebruikt. En we kunnen door deze efficiënte methodiek extra kwaliteit in de woningen stoppen De ervaring van dit afgeronde project wordt ook weer aan de box toegevoegd waarna deze ook bij toekomstige Neduco projecten kan worden ingezet. Zo zorgen we ervoor dat het wiel niet telkens opnieuw wordt uitgevonden! Deze hebben we bijvoorbeeld gebruikt bij onze studie naar woningsplitsing van ruime galerijwoningen.

Het renoveren van woningen begint niet met een blanco ontwerpvel waar alles nog mogelijk is, maar begint altijd bij de bestaande woningen en nog belangrijker: met de bestaande bewoners. Reden genoeg om goed naar hen te luisteren. Zij zijn het namelijk die in het huis moeten wonen en deze goed moeten kunnen gebruiken.

Grote diversiteit
Al ruim veertig jaar ondersteunt de BouwhulpGroep bewoners en woningeigenaren bij het verbeteren van de kwaliteit van woningen. In al die jaren zijn heel wat Nederlandse wijken bezocht. Hoe verschillend de bewoners en woningen ook zijn, toch blijft het leuk om te zien dat bepaalde zaken overal ongeveer wel hetzelfde zijn. Senioren die al heel hun leven in dezelfde woning wonen naast starters die net de sleutel hebben gekregen. Mensen die alles netjes bijhouden en de huurwoning echt zien als hun eigen woning en mensen die vinden dat de 'woningbouw alles mag oplossen'. Woningen die helemaal vol staan met spullen en woningen waarbij de bewoners het 'less is more'-principe volgen. Voortuinen met de meest kleurrijke bloemen en voortuinen helemaal bestraat met betontegels. Bewoners met als huisdier een reptiel in een terrarium en bewoners met kleine schoothondjes die je in je kuit bijten als je klaar bent met de opname en net wilt vertrekken. De diversiteit is groot en juist dat maakt het doen van woningopnames zo leuk!

Goede start
Voor ons is een woningopname niet alleen kijken naar de bouwtechnische kwaliteit van de bestaande woning. Belangrijker nog is te luisteren naar de bewoners en hoe zij de woning en de wijk ervaren. Zij kennen hun woning (en de bijbehorende problemen) het beste. Zij weten het beste wat er in de wijk leeft en wat de verbeterpunten voor de leefbaarheid zijn. Zij zijn de aangewezen expert. Soms horen we, vooral in de oudere arbeiderswijken, mooie verhalen over vroeger. Hoe bewoners er zijn opgegroeid en tot de dag van vandaag nog steeds wonen. De geschiedenis van de wijk komt zo weer tot leven. Aan ons de taak om met de input van de bewoners een goede start te maken om de woningen en ook de wijk weer een mooie toekomst te geven.

Huisregels en gastvrijheid
Voor een woningopname hebben wij als bureau een aantal huisregels opgesteld. Zorg dat je jezelf kunt legitimeren. Wees beleefd, vriendelijk en respectvol. Leg goed uit wie je bent en wat je komt doen. Laat een visitekaartje achter, zodat bewoners later ook nog weten wie er langs is geweest. Ben altijd eerlijk maar loop niet op de zaken vooruit, aangezien dit vaak een eigen leven gaat leiden onder de bewoners. Doe alleen een opname in een bewoonde woning als de (meerderjarige) bewoner (of gemachtigde) zelf ook thuis is. Vraag altijd toestemming om foto’s te maken die van belang zijn voor de opgave. En zorg dat je schone sokken zonder gaten aan hebt, mocht de bewoner je vragen je schoenen tijdens de opname uit te doen! Een kleine moeite om zo het tapijt schoon te houden. Bewoners zijn gastvrij. Vaak wordt koffie aangeboden tijdens een opname en dat is best prettig. Zeker na een lange reistijd. Even een moment om aan tafel te zitten en te luisteren naar hun verhalen. Wij zijn immers vaak de eerste mensen die over de vloer komen met betrekking tot de verduurzamingsopgave en de feedback die zij ons geven is zeer waardevol. Tijd en aandacht geven aan de bewoner is niet meer dan normaal. Onze oprichters zouden het niet anders gewild hebben!

Een groep huurders neemt vrijwillig deel in een belangenorganisatie om op belangrijke thema’s het gesprek aan te gaan met hun woningcorporatie. En de afgelopen jaren zijn binnen de corporatiesector thema’s zoals beschikbaarheid, betaalbaarheid en duurzaamheid nog steviger op de agenda komen te staan. Zeker in de huidige tijd met de enorme prijsstijgingen, de krapte op de woningmarkt en de energietransitie geen gemakkelijke opgave voor zowel de corporatie als de huurders belangen organisatie. Iedere huurder wil in een passende en comfortabele woning op een fijne plek wonen, waarbij de woonlasten betaalbaar blijven. Corporaties zien het als hun kerntaak om in die behoefte te (blijven) voorzien maar moeten keuzes maken. Om deze uitdagingen aan te gaan start dit met het beleid van deze organisaties: de thema’s én bijbehorende ambities moeten hierin goed verankerd zijn. Daarnaast moet er onder de huurders voldoende draagvlak zijn voor uitvoering van dit beleid. Dit vraagt om nauw overleg tussen een corporatie en haar huurder belangen organisatie (HBO). Sinds 2014 ondersteunt BouwhulpGroep hierin het bestuur van HBO Tiwos uit Tilburg.
 
Het bestuur van HBO Tiwos bestaat uit een groep bewoners afkomstig uit verschillende wijken in Tilburg die veelal al tientallen jaren bij Tiwos een woning huren. Zij vormen de oren en ogen van alle huurders voor dat wat er zich afspeelt op het gebied van leefbaarheid en wonen in de wijken. Om dat vervolgens over te kunnen brengen in gesprek met de directie van de corporatie, als het gaat om het vormgeven en uitvoeren van beleid. De onderwerpen die worden behandeld zijn zeer divers: van sociaal maatschappelijke thema’s via het verduurzamen van woningen tot het financiële huishoudboekje van de corporatie. Geen gemakkelijke opgave voor deze vrijwilligers. En de afgelopen jaren is dit - gezien de maatschappelijke en volkshuisvestelijke uitdagingen - er niet bepaald eenvoudiger op geworden. Om deze reden laat HBO Tiwos zich al bijna 10 jaar ondersteunen door BouwhulpGroep, om hen te helpen de belangen van de huurders van Tiwos te formuleren inzake alle vraagstukken die op ze afkomen.

In 2016 kreeg BouwhulpGroep de kans om met behulp van haar bewezen concepten een particuliere woning uit 1978 te transformeren naar een nul-op-de-meter woning. De eigenaren van deze woning stonden voor de uitdaging om de woning geschikt te maken voor het langer thuis wonen. Onze opgave was daarmee niet alleen het technisch mogelijk maken van de verduurzaming van de schil en installaties. Maar juist de vraag naar een integrale benadering waarbij de beeldkwaliteit van de straat en de wensen van de bewoners bepalend waren voor dit resultaat. Binnen een jaar (2017) hebben we de woning opgeleverd, gevolgd door verschillende positieve berichtgevingen op sociale media en complimenten van omwonenden en de gemeente.
 
Sinds deze oplevering monitoren we samen met de bewoners de energieprestatie van de woning. Nu we vijf jaar na oplevering zijn zien we nog steeds dat de woning meer elektriciteit oplevert dan ze verbruikt. Een bevestiging dat bestaande private woningen ook eenvoudig (stapsgewijs) nul-op-de-meter gemaakt kunnen worden! Naast het monitoren van de energieprestaties hebben we veel lessen geleerd gedurende het proces, want het realiseren van een nul-op-de-meter woning gaat, zoals iedere renovatie, niet zonder horten en stoten.
 
Want wat voor ons (als architecten-adviseurs) dagelijkse kost is, is voor de bewoners van een woning een compleet ander verhaal. Verduurzaming en renovatie is voor bijna iedere bewoner onbekend terrein. Dit betekent dat gedurende het proces de bewoners goed ingelicht moeten worden. Een volledige aanpak van de schil inclusief installatie heeft namelijk een grote impact op het leven in de woning gedurende de uitvoering. En ondanks de voorlichting valt de werkelijke beleving toch altijd een beetje tegen. Dit betekent voor een korte periode veel overlast van geluid en stof, ondanks de geplande ‘rustmomenten’. Daarnaast heb je te maken met ingrepen ter behoefte van de installatie, die de hele woning op de schop neemt en op papier ziet dat plan er altijd eenvoudiger uit dan het in de praktijk uitpakt.
 
Binnenkort gaan we samen met deze bewoners aan tafel zitten voor een terugblik. En zullen er gesprekken gevoerd worden over het energiegebruik, omgaan met ‘klanten’ en hoe de verwachtingen van beide kanten zijn overgekomen en waargemaakt. Met vooral aandacht voor de dingen die beter kunnen zodat de woningeigenaren die deze reis nog moeten gaan maken kunnen profiteren van de ervaringen van deze dappere pioniers die besloten zonder gas te gaan wonen.

Een doodnormale avond in Helmond met een bijzondere gebeurtenis. Afgelopen woensdag heeft een groepje bewoners uit de Helmondse Leonardusbuurt alvast een kijkje kunnen nemen in de gerenoveerde buurtkamer ’t Huukske. En de reacties waren erg positief! Het voormalige monumentale buurthuis, met de uitstraling binnen van een bruin café, is getransformeerd naar een lichte, multifunctionele buurtkamer met verschillende ruimtes en een keuken waar de hele buurt gebruik van kan gaan maken. Ook de plattegronden van de bovenliggende appartementen zijn getransformeerd en er is een woning teruggebouwd binnen het bestaande casco van het pand. Ook aan duurzaamheid en circulariteit is gedacht: het monument is verduurzaamd en de honderd jaar oude dakpannen zijn hergebruikt. De hokkerige plattegronden hebben plaatsgemaakt voor fraaie open ruimtes waarin starters of één/tweepersoons huishoudens straks een mooie woontoekomst tegemoet gaan. Woensdag 25 mei zijn alle geïnteresseerden van harte welkom om te komen kijken naar het resultaat van deze renovatie bij de open dag van ‘t Huukske. Van 13:30 tot 18:00 zijn er rondleidingen en andere activiteiten gepland.
 
De bewoners maken onderdeel uit van de LeonardusLens, een groep bewoners die periodiek met gemeente Helmond en woningcorporatie Volksbelang in gesprek gaan over de ontwikkelingen in de Leonardusbuurt. Het gaat dan over hoe de buurt er in te toekomst uit komt te zien, hoe zij er willen wonen en zij kunnen ook zelf thema’s aandragen. Een mooi voorbeeld van bewonersparticipatie. De transformatie van het buurthuis en de renovatie van de naastgelegen woningen vormen de start van de renovatie van de gehele Leonardusbuurt de komende jaren. Waar eerst een sloop/nieuwbouw voorstel lag is na een second opinion van BouwhulpGroep besloten om toch de hele buurt te behouden. En zijn we samen met bewoners actief aan de slag gegaan met het maken van de duurzame renovatieplannen!

Afgelopen week kwamen we met zestien Europese partners voor het eerst samen in Rotterdam sinds COVID-19 en sinds de start van het project. Het was een feest om elkaar voor het eerst live te hebben gezien, om vervolgens actief en inhoudelijk tijdens de twee dagen durende workshop kennis uit te wisselen over de stand van zaken met betrekking tot Re-Modulees. Dit Europese project moet ervoor gaan zorgen dat ingrijpende renovaties eenvoudiger, sneller en aantrekkelijker worden gemaakt voor belanghebbenden. Dit zal gebeuren door gebruik te maken van een overkoepelend platform en door gebruik te maken van opgedane kennis uit eerdere projecten van het Europese Horizon 2020 programma, gericht op One-Stop-Shops.
 
In Nederland zijn we begonnen met het benaderen van gemeenten, energieloketten en energiecoöperaties om kennis te delen. Op dit moment zijn er nog veel sociale, financiële en juridische belemmeringen (zowel binnen de vraag- als aanbodzijde) voor het renoveren van je particuliere woning. En dit wordt momenteel alleen maar ingewikkelder! Daar moet Re-Modulees steun bij bieden. De workshop was bedoeld om met elkaar (nieuwe) kennis uit te wisselen. Ook het delen van dilemma’s en barrières die onderweg ontdekt zijn, kwamen hier ter sprake. Door COVID-19 zijn de afgelopen maanden veel fysieke overleggen en dagen niet mogelijk geweest en hebben we dit op creatieve (digitale) manieren opgelost. Toch blijkt dat fysiek bij elkaar komen het beste werkt. Niet alleen hebben we veel werk kunnen verzetten, de sfeer zat er goed in!
 
Het Re-Modulees consortium bestaat uit de volgende partners:
BouwhulpGroep (NL), ISSO (NL), Huygen Installatie Adviseurs (NL), Consiglio Nazionale Ricerche (IT), Certificazioni Materiali Costruzione (IT), Academia Europea di Bolzano (IT), SYMPRAXIS Team (GR), CRES (GR), Instituto Valenciano Edification (ES), Ubik Geospatial Solutions (ES), R2M Solutions (FR), DOWEL Management (FR), Center for Energy Efficiency (FR), Institute for Innovation and Development of University of Ljubljana (SI), Meta Group (IT) and International Union of Property Owners (BE). 

In 2016 is onze collega Haico van Nunen aangesteld als lector duurzame renovatie aan Hogeschool Rotterdam. Een lectoraat is bedoeld om het vak te vernieuwen, nieuwe kennis te ontwikkelen en deze kennis verder te brengen in het onderwijs zodat de praktijk er uiteindelijk weer van leert.  En op het gebied van duurzaam renoveren is er nog veel te leren en te ontwikkelen. De energietransitie moet nog goed op stoom komen en gaat de komende 30 jaar door, dus hier ligt een grote kennisbehoefte te wachten. Daarom is de aanstelling verlengd en gaan we de komende vier jaar door met duurzaam renoveren als onderscheidend thema binnen Hogeschool Rotterdam.
 
Haico is namens BouwhulpGroep betrokken bij het opzetten van onderzoek naar de opschaling van renovatie. Daarbij staat de componentenaanpak centraal. In de projecten van BouwhulpGroep biedt Component Renovatie ons handvatten voor versnelling van de verduurzaming. Binnen Hogeschool Rotterdam stelt het ons in staat om de opgave behapbaar te maken. Een belangrijk kenmerk van renoveren is dat het een multidisciplinaire aanpak vergt. Je bent niet alleen met techniek bezig, maar ook met het financiële, sociale, maatschappelijk en organisatorische opgaves. Dit vergt veel van de professional van de toekomst. Middels colleges, opdrachten en het afstuderen komen al deze aspecten binnen het onderwijs aan bod. Daarmee wordt studenten en docenten renovatiekennis bijgebracht. Voor de komend periode ligt de blik vooruit: hoe kunnen we samen met belangrijke partijen in de Rotterdamse Regio het verduurzamingsproces inrichten, zodat de maatregelen ook worden toegepast?

Ook in België is men volop bezig met het verduurzamen van bestaande woningen. Tijdens een door AR-TUR (platform voor architectuur en ruimte) georganiseerde werksessie heeft BouwhulpGroep een inspiratiepitch gehouden over onze methode ComponentRenovatie. De werksessie staat in het kader van het implementeren van een wijkmotor voor de wijkrenovatie van Egelsvennen in gemeente Mol (België). Met de Wijkmotor Egelsvennen wil AR-TUR in gesprek met bewoners, professionals en andere actoren. De ultieme droom van dit duurzame renovatietraject is om van Egelsvennen opnieuw ‘de mooiste wijk van België’ te maken, nadat de wijk in 1973 deze titel heeft gekregen door de voormalig staatssecretaris.  De wijk kan uiteindelijk een voorbeeldproject worden voor de kwalitatieve renovatie van andere gelijkaardige woonwijken in Vlaanderen. Wij hebben met onze pitch de aanwezige partijen geïnspireerd en getoond dat ComponentRenovatie een nieuwe denkmethode is om een wijkrenovatie op een andere manier aan te vliegen!
 
De gedachte achter ComponentRenovatie is om de woning en woonomgeving terug te brengen tot verschillende componenten (samengestelde bouwdelen die voorzien in een gebruiksfunctie zoals een gevel of dak). Alleen op deze manier kunnen we in minder dan 30 jaar de acht miljoen woningen die ons land telt renoveren om aan de gestelde klimaatdoelen voor 2050 te voldoen. Want als we dit projectmatig doen, complex voor complex zoals we gewend zijn, dan gaan we dat niet halen qua geld, mensen en materiaal! Met ComponentRenovatie wordt de woningvoorraad anders geordend: er wordt gezocht naar overeenkomstige componentfamilies zoals gelijksoortige dak- en gevelfamilies. We praten daarmee over een ander schaalniveau dan het complex of de woning waardoor we de woningvoorraad anders kunnen ordenen.  Door de component centraal te stellen wordt de barrière tussen eigendomsvormen weggenomen om daarmee tot een collectieve uitvraag en aanpak te komen, waar wél ruimte is voor de individuele woning. ComponentRenovatie kan daarmee een out-of-the-box denkmethode zijn om woning- en wijkrenovatie op een nieuwe manier te benaderen.
 
foto in opdracht van AR-TUR i.h.k.v. Wijkmotor Egelsvennen - fotograaf Kelly Donckers.
​

Aan het begin van de 20ste eeuw vonden de eerste grote (stads)uitbreidingen in Nederland plaats. Het was het begin van de sociale woningbouw met de opkomst van tuindorpen, gebouwd in een duidelijk herkenbare stedenbouwkundige structuur. Nu honderd jaar later worden deze buurten veelal nog steeds gewaardeerd vanwege dit ontwerp, maar ook door de sterke sociale cohesie die er vaak aanwezig is. Echter liggen er ook de nodige uitdagingen, met name op het gebied van onderhoud, duurzaamheid en wooncomfort. Zowel woningeigenaren, bewoners en professionals buigen zich regelmatig over de vraag hoe deze buurten een duurzame toekomst kunnen krijgen waarbij de kwaliteiten van de buurt niet verloren gaan.
 
In Koedijk ligt Oostdijk, zo’n typisch vooroorlogs buurtje met de nodige bijzondere eigenschappen. In de jaren ’20 gebouwd als kleine dorpsuitbreiding achter de dijk, haaks op het riviertje de Rekere dat nu onderdeel is van het Noord-Hollands Kanaal. De in totaal 30 woningen liggen op diepe percelen, waarbij een aantal achtertuinen direct grenzen aan het water. Het ritme van de tweekappers is karakteristiek voor het straatbeeld. De architectuur is zeer sober te noemen, waarbij de variatie in kapvormen (zadeldaken, mansardedaken en topgevels) in het oog springt. Een deel van de woningen beschikt aan de achterzijde over zogenaamde koolschuren die dienden als opslag voor de koolteelt uit de regio. Deze koolschuren zijn uniek in Nederland en dit maakt de Oostwijk bijzonder. Het buurtje kent ook de nodige aandachtspunten: de vooroorlogse woningen zijn toe aan het nodige onderhoud, maar lopen vooral achter op het gebied van wooncomfort (binnenklimaat en duurzaamheid). BouwhulpGroep is gevraagd om samen met de eigenaar (woningcorporatie Woonwaard uit Alkmaar) én de bewoners de renovatiemogelijkheden van de woningen te onderzoeken en inhoudelijk vorm te geven tot een programma.
 
Samen met bewoners en corporatie is de huidige kwaliteit van de Oostwijk vastgesteld. Wat maakt de buurt bijzonder, waar liggen de kwaliteiten en wat zijn juist de aandachtspunten? Daarbij is integraal naar de opgave gekeken: onderdelen als uitstraling, plattegrondindeling en (bouw)techniek zijn de revue gepasseerd. Dit heeft geleid tot een gezamenlijk vertrekpunt voor de ontwikkeling van twee renovatiescenario’s. Eén gericht op de korte termijn en één op de middellange termijn, met daarbij passende ambities op het gebied van levensduurverlenging, woonkwaliteit en duurzaamheid. Vervolgens heeft BouwhulpGroep de beide scenario’s uitgewerkt, ook financieel. In een eerder stadium zijn door de corporatie al andere toekomstmogelijkheden voor Oostwijk verkend. Met de programmastudie als resultaat, zijn er nu aanvullende ‘bouwstenen’ beschikbaar gekomen voor de aanpak van Oostwijk. En is het mogelijk om gezamenlijk met bewoners een breed gedragen visie te gaan vormen voor de toekomst van de buurt.

Het aantal proeftuinen waarin aardgasvrij wordt gewoond groeit. Na de derde uitvraagronde van november vorig jaar telt het Programma Aardgasvrije Wijken 64 proeftuinen. In dit programma doen gemeentes, woningcorporaties en andere betrokkenen kennis en ervaring op om bestaande wijken haalbaar en betaalbaar te verduurzamen en wordt onderzocht naar de mogelijkheden voor opschaling. Sliedrecht-Oost, één van de proeftuinen van het Programma Aardgasvrije Wijken, heeft inmiddels de eerste woningen aardgasvrij-ready gemaakt. Hiermee wordt de stap van denken naar doen verwezenlijkt.
 
In mei 2021 is BouwhulpGroep gevraagd om als interim projectleider vastgoed bij Tablis Wonen te helpen met het vooronderzoek voor het realiseren van aardgasvrije woningen. Wat is er voor nodig om deze woningen van het gas af te halen, en hoe kunnen we dit gaan doen? Hierbij is de vraag niet alleen het eenzijdig beschouwen van de installatietechnische mogelijkheden, maar is daarnaast ook gekeken naar de thermische en onderhoud technische staat van de complexen, zonder de ruimtelijke kwaliteit voor de bewoners uit het oog te verliezen. Voor de komende vijf jaar (tot en met 2024) wil Tablis Wonen in Sliedrecht circa 2.000 woningen van het gas afkoppelen.
 
Vorig jaar zijn de woningen in de wijk geïnspecteerd en zijn de werkzaamheden die benodigd zijn voor aardgasvrij wonen integraal afgewogen. Op basis van de verkregen informatie zijn op verschillende schaalniveaus scenario’s ontwikkeld. Aanpakken variërend van onderhoud, aansluiting op het warmtenet tot het realiseren van all-electric woningen zijn zorgvuldig beschouwd. Met het in kaart brengen van de impact en de kosten van verschillende oplossingsrichtingen is een fundament gevormd voor verdere besluitvorming. Een besluit welke moet leiden tot het gasloos maken van nog meer woningen en een verdere verduurzaming van het bezit van Tablis Wonen!Klik hier om te bewerken.

Hoe bereik je bewoners om in gesprek te gaan over wonen en verduurzaming? Hoe informeer je mensen over de keuzes die ze kunnen maken om hun woning aangenamer te maken en te verduurzamen? Om een antwoord te kunnen geven op deze vragen zijn we door gemeente De Bilt gevraagd en ze te helpen duurzame woningrenovaties aan te jagen. Hiervoor hebben wij Ikwoon ingezet, onze webapp die bewoners helpt om een persoonlijk verduurzamingsplan te maken. Deze app is vorig jaar gelanceerd op de InnovatieExpo van RVO. Ikwoon is bij uitstek hét hulpmiddel om de gemeentelijke (nog op te stellen) Wijk Uitvoering Plannen in de praktijk te brengen. Om de inwoners van gemeentes met deze app te laten kennismaken is er een grootschalige digitale campagne opgezet om zoveel mogelijk huishoudens te bereiken. En met succes! Vele tienduizenden bewoners hebben onze campagne uitingen (met onder andere video’s, nieuwsberichten en artikelen) gezien en hiervan hebben honderden mensen de app ook daadwerkelijk gebruikt om erachter te komen wat voor hen de slimste, snelste en goedkoopste manier is om de eigen woning te verbeteren ent e verduurzamen.
 
Daarnaast heeft de campagne ook een schat aan informatie opgeleverd. Zo geven de gebruikers van de app hun woning gemiddeld een 7,5 en vinden zij het met een gemiddeld cijfer van 7,8 erg leuk om duurzaam bezig te zijn. De meeste aandacht van de actieve gebruikers gaat uit naar de componenten Dak - 42% kiest voor een dakoplossing - en Installaties - 47% kiest voor een nieuwe of aangepaste installatie. En we halen niet alleen op wát de bewoners kiezen, maar ook in wat voor woningen zij wonen. Hebben zij bijvoorbeeld een plat dak of een hellend dak? In onze aanpak werken wij daarnaast met negen integrale onderdelen om tot een gedragen plan te komen. Met deze kennis kunnen gemeentes inzetten op een goed passend aanbod voor hun inwoners én hun woningen om de wijkuitvoeringsplannen daadwerkelijk te gaan uitvoeren!
 
Heb jij ook interesse in onze Ikwoon webapp of wil je graag eens van gedachten wisselen wat we voor jouw gemeente kunnen betekenen? Neem dan contact op via info@ikwoon.io. 
​

Bij Europese projecten is het tussentijds meetpunt altijd een belangrijk moment voor het consortium omdat de stand van zaken wordt opgemaakt en de eerste conclusies kunnen worden getrokken. Deze keer was het een bijzonder moment omdat we als consortium elkaar voor het eerst daadwerkelijk fysiek gingen ontmoeten! Het Europese project ‘Save the Homes’ is begonnen in 2019 toen het idee voor het creëren van een HUB als platform voor het opschalen van particuliere verduurzaming met Europese partners op papier is gezet. En nu zijn we maar liefst drie dagen met de steden Valencia, San Cugat en Lubijana en met de intermediairs ICLEI, UIPI, IVE, Alex Energie, Huygen en BouwhulpGroep door onze host, gemeente Rotterdam, hartelijk ontvangen op het prachtige stadskantoor midden in de stad met uitzicht op het havengebied. Het totale programma bestond uit een dag technische workshops en twee dagen consortiumoverleg, onder meer met onze projectbegeleider vanuit Brussel.

De bijeenkomst biedt tijd voor zowel een terugblik als een blik vooruit. En daarnaast is er ook ruimte gepland voor een bezoek aan het Rotterdamse gebied waar we met Save the Homes actief zijn en waar de eerste proefwoningen staan. Hier kunnen we de theorie eens in de praktijk bekijken. Bijzonder leuk is de lezing van onze collega Haico (en lector Duurzame Opschaling aan de Hogeschool Rotterdam) over de geschiedenis van de industrialisatie in de gebouwde omgeving. Daarbij is de opdracht voor alle aanwezigen (Nederlanders, Duitsers, Spanjaarden, Portugezen en Slovenen) om in de wijk te gaan zoeken naar deze woningen uit de fabriek. En je raadt het al: dit verschil is niet te vinden dus voor opschalen is er meer nodig dan het herkennen van de onderliggende techniek.

Al decennia komt de vraag bij particuliere woningeigenaren niet op gang door een gebrek aan aanbod en tegelijkertijd komt het aanbod niet tot opschaling door het gebrek aan voldoende vraag. Door het opzetten van een HUB in een stadsdeel wordt deze barrière beslecht. Het vormt de toegang tot de vraagzijde met renovatieoplossingen en het vormt de weg naar de aanbodszijde van de markt. Het bijzondere aan dit programma is dat de bewoners hierbij zelf aan de knoppen zitten voor de buurt waar ze wonen. 

Ga voor meer informatie naar www.savethehomes.org

In Tilburg ligt vlak bij het station een prachtige vooroorlogse buurt met grondgebonden woningen. Een deel van deze buurt is in het bezit is van WonenBreburg. Er is sprake van versnipperd bezit omdat de corporatie in het verleden een gedeelte van het complex heeft verkocht. De woningen zijn vanwege hun leeftijd toe aan een grote onderhoudsbeurt en WonenBreburg vraagt zich af in hoeverre maatschappelijke doelen zoals verduurzaming en verdichting meegenomen kunnen worden bij de aanpak van deze woningen. Een complexe opgave mede ingegeven door de omvang van series van één. Om samen met diverse corporatiemedewerkers tot een breed gedragen visie te komen zijn we met elkaar in vier workshops aan de slag gegaan. Het resultaat? Een breed gedragen visie met voldoende ruimte om betaalbare, passende en duurzame woningen in de nabije toekomst te realiseren. En concrete bouwstenen als aanzet voor een Masterplan voor de wijk Korvelse Schijf.
 
We zijn de ontwikkeling van een duurzame visie gestart met een gezamenlijke wandeling door de buurt om de vraag van de woningcorporatie scherper te krijgen. In vier thema-workshops zijn we samen met medewerkers van WonenBreburg actief aan de slag gegaan om de wensen en ambities voor deze buurt te verkennen. Hierbij hebben we iedereen meegenomen in de wijze waarop wij een wijk stap-voor-stap analyseren: de kwaliteit van wonen, technische en energetische kwaliteit en (on)mogelijkheden van de plattegronden, een analyse naar de woningtypologieën en ook de architectonische en stedenbouwkundige sterktes en zwaktes van de buurt zijn aan bod gekomen. Deze actieve werkwijze heeft geleid tot een gezamenlijke visie op de buurt die WonenBreburg helpt om een degelijk onderbouwd besluit te nemen welke aanpak voor het complex het beste aansluit bij de wensen en ambities. De eerste stap is gezet en we staan te popelen om concreet met deze plannen aan de slag te gaan!